[center][b]Niepełnosprawność to [/b]ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka, wynikające z uszkodzenia i upośledzenia funkcji organizmu.[/center] Jest to definicja przyjęta 1980 przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Określenie „niepełnosprawność” jest często używane wymiennie z określeniem „inwalidztwo”, choć zakresy obu pojęć nie w pełni się pokrywają, a niepełnosprawność jest pojęciem szerszym, obejmującym także aspekt aktywności życiowej. [center][/center] [center][b]Rodzaje niepełnosprawności: [/b][/center] [ol] [li]Obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak, uszkodzenie lub zaburzenie funkcji zmysłowych (są to m.in. osoby niewidome, słabowidzące, głuche, słabosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)[/li] [li]Obniżona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe, demencja starcza[/li] [li]Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego – zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia psychicznego[/li] [li]Obniżona sprawność komunikowania się – utrudniony kontakt słowny (zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)[/li] [li]Obniżona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu ruchu (wrodzoną lub nabytą)[/li] [li]Mózgowe porażenie dziecięce (uszkodzenia mózgu płodu)[/li] [li]Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych – np. nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)[/li] [/ol] [justify]Rodzaje niepełnosprawności często są mylone z symbolami niepełnosprawności. [center][b]Symbole niepełnosprawności używane są i nadawane przy wydawaniu orzeczenia o niepełnosprawności lub z decyzją o rencie.[/b][/center] [/justify] [b]01-U – upośledzenie umysłowe;[/b] [justify]upośledzenie umysłowe, nazywane dziś raczej niepełnosprawnością intelektualną. W klasyfikacji zaburzeń rozwoju intelektualnego najczęściej używa się kryterium IQ w skali Wechslera, gdzie ze względu na ww. kryterium rozróżniane są trzy rodzaje upośledzenia: lekkie, umiarkowane i znaczne. Czym innym jest jednak medyczna klasyfikacja zaburzeń rozwoju intelektualnego, a czym innym orzekanie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Upośledzenie umysłowe zostanie więc orzeczone osobom, które w skali Wechslera mają stopień umiarkowany lub wyższy. [/justify] [b]02-P – choroby psychiczne;[/b] [justify]choroby psychiczne, w tym zaburzenia psychotyczne, zaburzenia nastroju, utrwalone zaburzenia lękowe o znacznym stopniu nasilenia, zespoły otępienne; [/justify] [b]03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;[/b] [justify]zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym m.in. trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych, częściowa lub całkowita utrata krtani z różnych przyczyn, zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu, głuchoniemota, głuchota oraz wiele innych schorzeń powodujących dysfunkcję narządu słuchu lub mowy. [/justify] [b]04-O – choroby narządu wzroku;[/b] choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności; [b]05-R – upośledzenie narządu ruchu;[/b] [justify]upośledzenie narządu ruchu, w tym m.in. wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu, układowe choroby tkanki łącznej, zapalenie stawów, choroby zwyrodnieniowe stawów, nowotwory narządu ruchu czy amputacje oraz wiele innych schorzeń w obrębie narządu ruchu. [/justify] [b]06-E – epilepsja;[/b] [justify]epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami etiologicznymi lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi. [/justify] [justify][b]07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;[/b][/justify] [justify]choroby układu oddechowego i krążenia, w tym przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej, nowotwory płuc i opłucnej, wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi, miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych, niewydolność żył głębokich powodującą owrzodzenia;[/justify] [b]08-T – choroby układu pokarmowego;[/b] [justify]choroby układu pokarmowego, np. stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami, przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłane zespołem złego wchłaniania, przewlekłe choroby wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwory układu pokarmowego i wiele innych. [/justify] [b]09-M – choroby układu moczowo-płciowego;[/b] [justify]choroby układu moczowo-płciowego – zaburzenia czynności dróg moczowych prowadzące do niewydolności nerek, choroby nerek prowadzące do ostrej lub przewlekłej mocznicy, wielotorbielowate zwyrodnienie nerek, nowotwory złośliwe układu moczowego i narządów płciowych;  [/justify] [b]10-N – choroby neurologiczne;[/b] [justify]choroby neurologiczne, w tym m.in. naczyniopochodny udar mózgu, guzy centralnego układu nerwowego, pourazowa cerebrastenia i encefalopatia, choroby rdzenia kręgowego i inne. [/justify] [b]11-I – inne, [/b] [justify]w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;  [/justify] [b]12-C - całościowe zaburzenia rozwojowe[/b] [justify]całościowe zaburzenia rozwojowe, powstałe przed 16. rokiem życia, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypiami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.[/justify] W orzeczeniu może być podany więcej niż jeden symbol niepełnosprawności, nie więcej jednak niż trzy. Ważne jest to, że każdy z symboli zawartych w orzeczeniu niezależnie od pozostałych musi stanowić samodzielną przyczynę niepełnosprawności. Oznacza to, że wszystkie schorzenia uwzględnione w orzeczeniu muszą w porównywalnym stopniu wpływać na zaburzenie funkcji organizmu. Małgorzata Fonmbih Trener pracy