×
Zmiana wielkości czcionki:

Modele niepełnosprawności a organizacja procesu rehabilitacji

Modele niepełnosprawności a organizacja procesu rehabilitacji
[size=3][font=sans-serif][b]1. Ogólne definicje niepełnosprawności[sup]1[/sup][/b][/font][/size] [justify][size=3][font=sans-serif]Spośród wielu podziałów stosowanych w definiowaniu niepełnosprawności należy wspomnieć, przede wszystkim o medycznym, społecznym oraz biopsychospołecznym modelu niepełnosprawności [/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][b]1. Koncepcja biologiczna[/b][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Określona wada wrodzona, choroba lub uraz jest przyczyną uszkodzenia narządów organizmu, które powodują ograniczoną sprawności ich funkcjonowania – niepełnosprawność funkcjonalna. Uszkodzenie i niepełnosprawność funkcjonalna jest przyczyną niekorzystnej sytuacji społecznej danej osoby, to znaczy odczuwania przez nią utrudnienia, ograniczenia lub uniemożliwienia funkcjonowania jej w życiu społecznym. W modelu tym problemy, jakie napotykają osoby z niepełnosprawnością to bezpośrednia konsekwencja choroby lub uszkodzenia. Niepełnosprawność jest, więc osobistą tragedią konkretnej osoby.[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][u]Organizacja procesu rehabilitacji:[/u][/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]a) akcentowanie roli uszkodzenia,[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]b) interwencja medyczna, rehabilitacja lecznicza,[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]c) głównie osoba ponosi trud rehabilitacji[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]d) „naprawianie osoby”[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][b]2. Koncepcja społeczna/ środowiskowa[/b][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Niepełnosprawność jest efektem relacji między człowiekiem z niepełnosprawnością a nieprzystosowanym środowiskiem fizycznym i negatywnymi, stereotypowymi postawami społecznymi.[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]O modelu społecznym mówi się wtedy, gdy uznamy, że niepełnosprawność powstaje wskutek ograniczeń doświadczanych przez osoby niepełnosprawne, takich jak indywidualne uprzedzenia, utrudniony dostęp do architektury użyteczności publicznej, niedostosowany system transportu, rozwiązania na rynku pracy wyłączające z niego osoby niepełnosprawne. Przyczyna niepełnosprawności tkwi nie w jednostce, ale w barierach społecznych, ekonomicznych i innych. Niepełnosprawność jest właśnie wynikiem barier, jakie napotyka osoba niepełnosprawna. [/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][u]Organizacja procesu rehabilitacji:[/u][/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]1. organizacja środowiska „uniesprawnia” osobę,[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]2. „naprawianie” środowiska (likwidacja barier, zmiana postaw/mentalności).[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][b]3. Koncepcja biopsychospołeczna[/b][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Koncepcja ta opiera się na trzech założeniach:[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]1. Człowiek jest istotą biologiczną. Stanowi ją organizm o określonej strukturze i wypełniający określone funkcje,[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]2. Człowiek jest osobą, jednostką działającą i wypełniającą określone czynności i zadania życiowe,[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]3. Człowiek jest także członkiem określonej grupy społecznej, do której przynależy, i w życiu, której uczestniczy.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Każdy człowiek funkcjonuje, więc na trzech poziomach: biologicznym, jednostkowym (osobowym) i społecznym, a istotę niepełnosprawności, według koncepcji biopsychospołecznej, stanowi odchylenie od normalnego poziomu funkcjonowania na wymienionych trzech poziomach lub na niektórych nich.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Niepełnosprawność ma trzy wymiary a odchylenie w każdym z nich może przyjąć następujące formy:[/font][/size][/justify] [ul] [li][size=3][font=sans-serif]na poziomie biologicznym będzie to zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności od stopnia i zakresu uszkodzenia jego organów – funkcjonowania biologicznego,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]na poziomie jednostkowym (osobowym) będzie to ograniczenie rozwoju aktywności i działania – funkcjonowania osobowego,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]na poziomie społecznym będzie to ograniczenie uczestnictwa w życiu społecznym – funkcjonowania społecznego.[/font][/size][/li] [/ul] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][u]Elementy dookreślające koncepcję biopsychospołeczną:[/u][/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]1. pojęcie pomocy osobie niepełnosprawnej[/font][/size][/justify] [ul] [li][size=3][font=sans-serif][b]charakter osobowy (ludzki) – [/b]pomoc świadczona przez inne osoby przy wykonywaniu danego działania lub uczestniczenia w życiu społecznym,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][b]charakter techniczny – [/b]polega na zaangażowaniu i wykorzystaniu nowoczesnych technologii i środków pomocniczych (wyposażenie mieszkania, adaptacja miejsca pracy, syntezator mowy, jako pomoc w komunikowaniu się, wózki, protezy, krzesła rehabilitacyjne, pomoce szkolne itp.).[/font][/size][/li] [/ul] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]2. opis czynników kontekstowych:[/font][/size][/justify] [ul] [li][size=3][font=sans-serif][b]środowiskowe[/b] – obejmujące m.in.: cechy fizyczne środowiska naturalnego i sztucznego (ukształtowanego przez człowieka), postawy środowiska, system edukacji, rehabilitacji i pomocy osobom niepełnosprawnym,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif][b]indywidualne (osobowe)[/b] – obejmujące m.in.: wiek, płeć, wykształcenie, zawód, predyspozycje osobiste (wrodzone), styl życia, dotychczasowe strategie radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, wychowanie, doświadczenie życiowe, aktualna sytuacja życiowa, cechy charakteru i wzory zachowania się itp.[/font][/size][/li] [/ul] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][u]Organizacja procesu rehabilitacji:[/u][/font][/size][/justify] [ol] [li][size=3][font=sans-serif]złożony dynamiczny proces obejmujący działania wobec jednostki i grupy społecznej,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]mający charakter: powszechny, wczesny, ciągły, kompleksowy,[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]traktujący osobę niepełnosprawną, jako podmiot a nie przedmiot procesu rehabilitacji (model integracji społecznej/model instytucjonalny),[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]wykorzystujący w realizacji zadań rehabilitacyjnych wszystkie zasoby formalne i nieformalne społeczności.[/font][/size][/li] [/ol] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Oprac. Agnieszka Chmielewska[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Psycholog, doradca zawodowy[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]__________________________________________________[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif][sup][i]1. Otrębski W., „Współczesne tendencje w rozumieniu i wyjaśnianiu zjawiska niepełnosprawności oraz konsekwencji tego dla organizacji procesu rehabilitacji”, Spotkania regionalne Lublin 07.06.2005 r.[/i][/sup][/font][/size][/justify] [justify][/justify]