[justify][size=3][font=sans-serif]Stres u człowieka wynika z wielu doświadczeń jakie zdarzają się w jego życiu. Nie ulega wątpliwości, że choroba i wynikająca z niej niepełnosprawność jest ogromnym i silnie działającym źródłem stresu. Dlatego też badania nad stresem i sposobem radzenia sobie z nim są wykonywane właśnie w obszarze choroby, a zwłaszcza długotrwałych, przewlekłych problemów zdrowotnych będącymi naturalnym źródło stresu. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Każda choroba charakteryzuje się pewnymi objawami ,a długotrwałe leczenie wywołuje skutki uboczne np. w postaci cierpienia z powodu niepokojących zmian w organizmie, które ograniczają normalną aktywność życiową, rodzinną i zawodową. A z drugiej strony należy podporządkować się systemowi opieki zdrowotnej jako nowej aktywności powodującej dodatkowe źródło stresu. Sama choroba i jej leczenie i ciągła kontrola wymaga poświęcenia czasu i energii. Zwykle podczas prawidłowego leczenia choroba zostaje do pewnego stopnia poskromiona, choć mogą pojawiać się momenty pogorszenia lub zmiany terapii. Choroba czy też niepełnosprawność powodują ograniczenia, które zakłócają realizację rożnych ról społecznych prowokując rezygnację z niektórych celów życiowych lub ich modyfikację. Utrudniają rozwój zawodowy, awanse, wywołują zmiany w funkcjonowaniu rodziny gdzie zmniejsza się wkład chorego z powodu jego ograniczeń. Zwykle pociąga za sobą dodatkowe wydatki i pogorszenie sytuacji materialnej rodziny, a jej długotrwałe leczenie może być przyczyną rozpadu więzi rodzinnych. Te i tym podobne wymagania adaptacyjne stanowią poważne źródło stresu w pospolitym rozumieniu. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]W prawdzie chory zyskuje pewne przywileje jak np. zwolnienie z dotychczasowych obowiązków, ale w przypadku długotrwałej choroby nie jest łatwo korzystać z tego przywileju chociażby dlatego że przedchorobowe standardy nie obniżają się automatycznie, a możliwość ich spełniania są ograniczone z powodu doświadczanych dolegliwości. Ponadto z biegiem czasu mogą pojawić się dodatkowe objawy zapowiadające pogorszenie lub konieczność zmiany leczenia. Taka sytuacja może być postrzegana jako krzywda lub strata wyrażana w słowach typu „Dlaczego ja” , „Za co mnie to spotkało”. W odniesieniu do przyszłości choroba może być traktowana jako zagrożenie dla życia, sprawności, samooceny, relacji z innymi ludźmi lub jako wyzwanie wiążące się ze świadomością możliwości leczenia. Źródłem stresu spowodowanym chorobą jest też przeświadczenie o utracie zasobów przede wszystkim zdrowotnych oraz zagraża dalszym ich obniżaniem w miarę upływu czasu. W wielu przypadkach choroba uruchamia szereg strat jak np. utratę zdolności do pracy co z kolei oznacza utratę zasobów materialnych czy też braku zysków podczas kosztownej kuracji, która nie przynosi oczekiwanej poprawy zdrowia. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Wszystkie te wydarzenia stresowe wiążą się z natury ze zmianami stanu emocjonalnego. W przypadku, wspomnianej wcześniej, krzywdy lub straty odczuwany jest żal, smutek, przygnębienie, zmartwienie, a nawet rozpacz. Zagrożenie natomiast wzbudza strach, lęk, niepokój, a wyzwanie obejmuje zarówno emocje negatywne jak i pozytywne typu nadzieja, zapał, podekscytowanie. Emocje towarzyszą chorobie przez cały jej czas trwania, stanowią one reakcję na sytuację choroby i leczenie. Zarówno negatywne jak i pozytywne emocje pełnią rolę motywu radzenia sobie ukierunkowują i dopingują. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Choroba powoduje rozległe zmiany w obszarach życia i działalności człowieka. Przeważnie są to zmiany niekorzystne choć czasami bywają zmiany pomyślne, które są określane jako wtórne zyski z choroby. Zmiany odzwierciedlane są w postaci obrazu własnej choroby, jej przyczyny, natury, stanu aktualnego  leczenia i dalszego przebiegu oraz trwałych następstw. Tym zmianom towarzyszą emocje zarówno negatywne jak i pozytywne. Emocje negatywne takie jak np. lęk są redukowane za pomocą samoregulacji emocji. Samoregulacja emocji redukując emocje negatywne pobudza emocje pozytywne, które sprzyjają potraktowaniu choroby jako zadania gdzie stan początkowy ma być przekształcony w pożądany stan końcowy. [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Czynnikiem ważnym dla przebiegu i efektywności radzenia sobie z chorobą jest indywidualny styl radzenia sobie z informacją o zagrożeniu, a pomoc pacjentowi w opanowaniu stresu powinna być spersonalizowana i adekwatna do jego potrzeb. [/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Edyta Osypiuk[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Trener pracy[/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif] [/font][/size][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif] _________________[/font][/size][/justify] [justify][font=sans-serif][i][size=2]Irena Heszen „Psychologia stresu”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013[/size][/i][/font][/justify]