[justify][size=3][font=sans-serif]Po raz kolejny w tym roku obchodzimy Światowy Dzień Walki z Gruźlicą. Jest to międzynarodowe święto i zostało ustanowione przez Światowe Zgromadzenie WHO w 100 rocznicę poinformowania świata nauki o wyizolowaniu prątka gruźlicy przez Roberta Kocha w 1882 roku.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Coroczne obchody mają na celu podnoszenie wiedzy społeczeństwa odnośnie profilaktyki oraz metod leczenia gruźlicy. Pomimo, że jest ona jedną z najstarszych chorób zakaźnych, to w dalszym ciągu stanowi istotny problem epidemiologiczny, społeczny i medyczny.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Gruźlica – opis choroby[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Jeszcze niedawno uważano, iż gruźlica jest chorobą społeczną, która obejmuje tylko osoby biedne lub z marginesu społecznego. Dziś jest jednak wiadomo, że na tę chorobę może zachorować każdy, niezależnie od tego , z jakiej warstwy społecznej się wywodzi.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Gruźlica – grupy podwyższonego ryzyka[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Najczęściej do rozwoju choroby dochodzi u dzieci powyżej pierwszego roku życia, u osób w podeszłym wieku, z obniżoną odpornością na przykład po przeszczepach, leczonych cytostatykami, kortykosteroidami z powodu choroby nowotworowej, nadużywającymi alkohol, palących papierosy lub niedożywionych. W grupie podwyższonego ryzyka są także chorzy na inne choroby przewlekłe takie jak cukrzyca oraz osoby stosujące diety odchudzające czy osoby mieszkające w dużych skupiskach jak na przykład mieszkańcy koszarów, więźniowie, osoby korzystające z noclegowni oraz pensjonariusze domów opieki a także przebywające w ciemnych, wilgotnych i słabo wentylowanych pomieszczeniach.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Etiologia[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Czynnikiem etiologicznym gruźlicy są prątki z grupy Mycobacterium tuberculosis complex.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Drogi zakażenia i przebieg choroby[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Gruźlica przenoszona jest przede wszystkim drogą kropelkową. Najwięcej prątków wydobywa się z dróg oddechowych podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania wydzieliny lub rozmowy. Powstały w wyniku tego aerozol zawiera prątki gruźlicy, które razem z powietrzem są wdychane przez osoby przebywające w otoczeniu chorego. Zdecydowanie rzadziej do zakażenia dochodzi drogą pokarmową między innymi poprzez spożycie skażonego mięsa lub mleka zwierząt chorych na gruźlicę, oraz poprzez kontakt bezpośredni z uszkodzoną skórą lub błonami śluzowymi.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Źródłem zakażenia są przede wszystkim osoby chore na gruźlicę, w fazie prątkowania. Okres wylęgania choroby jest trudny do określenia. Ryzyko zachorowania osoby zakażonej nie przekracza 10% oraz utrzymuje się przez całe życie, ale największe jest w ciągu dwóch pierwszych lat po zakażeniu. W skutek aktywacji bakterii poprzez spadek odporności w wyniku na przykład niedożywienia, może dojść do rozprzestrzenienia się prątków gruźlicy w całym organizmie. W zależności od miejsca powstania ogniska zapalnego wyróżnia się gruźlicę płuc, opłucnową postać gruźlicy, układu moczowego, kostno-stawową, węzłów chłonnych a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii gruźliczej. Najczęstszą jednak postacią choroby jest gruźlica płuc. Objawy zakażenia w pierwszej fazie choroby, o ile występują, są mało charakterystyczne.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Gruźlica – objawy[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]uciążliwy i przewlekły suchy kaszel utrzymujący się co najmniej przez okres trzech tygodni[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]nawracające stany gorączkowe lub podgorączkowe[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]mokry kaszel z odksztuszaniem plwociny w zaawansowanym stadium choroby[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]nocne poty[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]brak apetytu i utrata masy ciała[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]osłabienie, łatwe męczenie się[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]W przypadku braku leczenia mogą pojawić się:[/font][/size][/b][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]krwiopluci[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]ból w klatce piersiowej[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]duszność[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Profilaktyka gruźlicy[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]wczesne wykrycie choroby oraz rozpoczęcie procesu leczenia[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]poprawa warunków pracy oraz życia, czyli lepsze warunki sanitarne, nasłonecznione pomieszczenia[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]badanie członków rodziny osób, u których wykryto gruźlicę w celu jej wykluczenia[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]niepalenie tytoniu oraz unikanie nadużywania narkotyków, alkoholu[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]poddawanie się szczepieniu BCG, które w Polsce jest obowiązkowe[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]przestrzeganie zasad higieny – zakrywanie ust dłonią podczas kaszlu, kichania oraz odkrztuszania[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Diagnostyka[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Oprócz dokładnego wywiadu zebranego od pacjenta na temat objawów klinicznych oraz środowiska diagnozowanie gruźlicy oparte jest na:[/font][/size][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]badaniu bakterio skopowym plwociny, ocenie radiologicznej[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]hodowli prątków na podłożach bakteriologicznych[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]zmian w klatce piersiowej, wynikach testu tuberkulinowego skórnego[/font][/size][/li] [li][size=3][font=sans-serif]wynikach testów molekularnych lub metodach wykorzystujących mykobakteriofagi[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Leczenie[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][size=3][font=sans-serif]Standardowe leczenie gruźlicy poza płucnej i gruźlicy płuc trwa 6 miesięcy i polega przede wszystkim na przyjmowaniu w pierwszym etapie, w zależności od stanu klinicznego pacjenta od trzech do czterech leków: izoniazydu, ryfampicyny, pirazynamidu i etambutolu, a następnie przez kolejne miesiące dwóch kolejnych leków: ryfampicyny i izoniazydu. W przypadku, kiedy jest wykryta lekooporność prątków odpowiednio modyfikuje się leczenie w oparciu o wyniki badań lekowrażliwości. W leczeniu gruźlicy szczególnie ważne jest stosowanie się ściśle do zaleceń lekarza a także nie przerywania kuracji. W sytuacji niesystematycznego lub zbyt krótkiego przyjmowania leków istnieje duże ryzyko, że najbardziej oporne prątki przetrwają a leczenie będzie nieskuteczne.[/font][/size][/justify] [justify][/justify] [justify][b][size=3][font=sans-serif]Pamiętaj[/font][/size][/b][/justify] [justify][/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]Wczesne wykrycie i systematyczne leczenie powoduje powrót osoby chorej do pełnego zdrowia[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][ul] [li][size=3][font=sans-serif]Jeżeli zauważyłeś u siebie objawy, które mogą wskazywać na zakażenie prątkiem gruźlicy, to należy skontaktować się z lekarzem specjalistą choroby płuc.[/font][/size][/li] [/ul] [/justify] [justify][/justify] [size=3][font=sans-serif] Anna Ciemięga Trener pracy[/font][/size]